داربست فلزی از پرکاربردترین سازه‌های ساختمان‌سازی می‌باشد. از اجزای تشکیل دهنده داربست فلزی میتوان به انواع لوله داربست، انواع پیچ‌ها و انواع مختلف بست اشاره کرد. در حالت کلی اجزاء تشکلیل ‌دهنده داربست را می‌توان به دو دسته بزرگ و کوچک دسته‌بندی کرد. با وجود اینکه داربست ‌ها در انواع مختلفی وجود دارند اما می ‌توان گفت که تقریبا اجزای تشکیل دهنده آن ها باهم مشترک است. شاید در مواردی کم و زیاد شود .  

داربست قابدار لوله ای:

یکی از انواع داربست های فلزی؛ داربست های قابدار لوله ای از اجزای زیادی دارند . وجود برخی از این اجزا تقریبا در تمامی شرایط ضرورت دارد و برخی دیگر بسته به مورد استفاده و دستورات سازنده حالت اختیاری دارند. علاوه بر قابهای انتهایی داربست, حداقل اجزای لازم عبارتند از:

• صفحه ی زیر ستون یا چرخ
• تخته ی تکیه گاه
• جکهای پیچی قابل تنظیم
• مهارهای قائم دو سمت قابها
• مهارهای افقی در هر سه طبقه قاب
• مصالح سکو جهت پوشش کامل در تراز مورد نظر کار
• نرده های محافظ همراه با تخته ی پا خور
• پایه های نرده ی محافظ در مواردی که سکوی کار در تراز نهایی قرار دارد.

 

سکوها

سکوی کار داربست های قابدار معمولا از الومینیم/تخته چند لایی یا تخته الوارهای چوبی ساخته می شود. تخته الوارها معمولا در طولهای ۴/۲ متریا ۸/۴ متر و برای پوشش دادن یک یا دو دهانه ی ۱/۲ متر با پیش امدگی کافی عرضه می شوند.  

دستکش های پیش آمده/جانبی

از دیگر اجزای تشکیل دهنده داربست فلزی میتوان استفاده از دستکشهای پیش آمده یا جانبی در حرفه ی بنایی بسیار معمول است. این دستکشها در سمت داخلی قاب سوار شده و عرض سکوی کار را در حدود ۵۰۰mm (دو تخته الوار) افزایش می دهند. دستکها در مکانی بسیار مناسب و پایین تر از سکوی مصالح , سکوی کار مناسبی برای بنا ایجاد میکنند. این دستکها تنها برای سکوی کار در نظر گرفته شده اند و از انها نباید برای انباشتن مصالح استفاده کرد. برای کار موثر و راحت,دستکها باید در فواصل ۶۰۰ میلیمتری قابل تنظیم باشند. در بین سکوی دستکی و دیوار باید حداکثر ۱۵۰ میلیمتر وجود داشته باشد.  

 Ledger  :

لوله ‌ای که از خم شدن لوله استاندارد جلوگیری می ‌کند.  

Transform  :

لوله‌ ای که لوله‌ های پایه درونی و بیرونی را به هم متصل می ‌کند.

• برای توزیع بار بین لوله‌ های عمودی و زمین از بیس پلیت Base plate استفاده می ‌شود.
• برای زمینه هایی که نرم هستند از تخته دیگری به نام Sole plate در زیر بیس پلیت استفاده می ‌گردد.
• گیره ‌های نگهدارنده قرنیز یا Toe board clip برای ایمنی کارگران روی قرنیزها کار گذاشته می ‌شوند.
• لوله‌ های اریبی که بین لوله‌ های عمودی و به جهت افزایش استحکام آن ها کار گذاشته می ‌شوند Brace نام دارند.
• لوله‌ هایی که به منظور حفظ ایمنی کارگران و جلوگیری از سقوط آن ها در داربست نصب می‌ شوند Guard rail نام دارند.

   

اجزای تشکیل دهنده داربست فلزی (تجهیزات بزرگ)

در این قسمت اجزای تشکیل دهنده داربست فلزی که بزرگ هستند و کاربرد زیادی دارند را ذکر میکنیم:

کفشک پایه :

معمولا برای سطوح ناهموار و یا غیرمستحکم بکار می‌رود. جنس آن معمولا از چوب می‌باشد. که در زیر کفشک فلزی داربست قرار میگیرد.

کفشک فلزی :

کفشک فلزی قسمت انتهایی لوله داربست، بر روی کفشک پایه قرار می گیرد.  

لوله داربست :

لوله داربست از نظر جنس در دو دسته که شامل لوله گالوانیزه و لوله فولادی می‌باشد. وزن داربست علاوه بر طول لوله داربست، به نوع متریال داربست نیز بستگی دارد.  

تخته داربست :

در دو نوع فلزی و چوبی در بازار دسته‌ بندی می‌شوند. از نقاط ضعف تخته داربست فلزی می ‌توان به رسانا بودن آن اشاره کرد. همچنین مقاوم بودن در مقابل آتش سوزی از نقاط قوت آن نیز می‌باشد.  

کاور یا روپوش :

برای پوشش قسمت بیرونی اتصال دو سر لوله‌های داربست، به‌خصوص در لوله‌های عمودی کاربرد دارد.  

جک داربست :

برای تنظیم ارتفاع لوله‌های عمودی داربست در محل ‌های ناهموار و فیکس کردن سکوی داربست به محل ثابت مجاور به ‌صورت افقی بکار می رود.  

چرخ جهت داربست‌های متحرک :

این چرخ‌ ها دارای قفل ترمز با روکش پلاستیک فشرده که محل قرارگیری پیچ و مهره یا لوله، دستک ومفصل گردنده می‌باشند.  

وایر یا سیم مخصوص داربست :

این سیم از جنس گالوانیزه یا فولاد ترکیبی می‌باشد. جهت بستن تخته‌های داربست به لوله‌های داربست از قسمت میانی و انتهایی تخته‌ها، بکار میرود.  

نردبان :

جهت دسترسی ایمنی به طبقات سکوهای داربست از نردبان آلومینیومی استفاده می‌شود.طول استاندارد این نردبان ها ۶ متر است. باید با زاویه ۷۵ درجه نصب گردد.  

بالابر :

این وسیله شامل قرقره ،طناب و یک بازو می‌باشد که جهت بالا بردن تجهیزات داربست بکار می‌رود.  

شاقول و ترازو :

ناظران یا استادکاران داربست از این ابزار جهت اطمینان از نصب صحیح و تراز لوله‌های داربست استفاده می‌کنند.    

اجزای تشکیل دهنده داربست (تجهیزات کوچک)

  از دیگر اجزای تشکیل دهنده داربست فلزی که تجهیزات کوچکی هم هستند در این قسمت نام می بریم:

بست :

انواع مختلفی دارد که شامل: دو پیچ، چهار پیچ، ثابت و گردان و… است. از بست جهت اتصال لوله‌های داربست به یکدیگر یا اتصال سکوی داربست به محل‌های ثابت مورد استفاده قرار می‌گیرد.  

مغزی :

در انواع مختلف و سایزهای متنوع ساخته و روانه بازار صنعت گردیده است. که برای اتصال لوله‌های داربست کاربرد دارد.  

آچار داربست بندی :

شامل دو نوع جغجغه‌ ای، اهرمی یا معمولی در سایزهای 22 و 19 است. برای بسته کردن انواع مختلف پیچهای بست‌های گوناگون و متنوع به کار می‌رود.  

انبردست، سیم چین و گاز انبر :

جهت بریدن، بستن و بازکردن سیم داربست کاربرد دارد.  

برچسب داربست :

این برچسب در سه رنگ سبز (داربست تایید شده و مجاز جهت کار) و زرد (در دست تعمیر)، قرمز (استفاده از داربست ممنوع) می باشد. که با توجه به نظر ناظر ایمنی داربست در محلی که برای عموم قابل رویت باشد، نصب میگردد.  

نردبانها

نردبانها چه در قابهای داربست در نظر گرفته شوند و چه به صورت عضو جداگانه مثصل شوند و چه به صورت قابل حمل باشند,امکان دسترسی مهمی به سکوی داربستها محسوب می شوند. چنانچه کارگران همیشه از نردبانهای کافی و درست نصب شده استفاده کنند,تعداد موارد سقوط مربوط به بالا و پایین رفتن از داربست به مقدار قابل توجهی کاهش می یابد. متاسفانه اغلب از نردبانهای مناسب استفاده نمی شود. مشکل اصلی در مورد نردبانهای موجود در قاب داربست ان است که تخته الوارهای سکو گاهی انقدر بیرون می زنند که پا گذاشتن از نردبان بر روی سکو کار دشوار می شود اما به روش های زیر میتوان این مشکل را حل کرد:

• از اجزای پیش ساخته ای برای سکو استفاده کرد که از تکیه گاه خود بیرون نمی زنند.
• از نردبان قابل حمل در مکانی استفاده کرد که تراز سکوهای کار ارتفاعی کمتر از ۹ متر دارند.
• چنانچه ارتفاع داربست بیش از ۳ متر است,از نردبان قائم غیر متکی به زمین همراه با قفس ایمنی استفاده کرد.
• قیدهای جانبی نردبان باید حداقل ۹۰۰ متر فراتر از تراز سکو امتداد پیدا کند تا سوار و پیاده شدن از ان اسان باشد.
• حوادث اغلب در زمان پا گذاشتن یا برداشتن از ان در تراز سکو روی می دهند.

نردبانهای محافظ

کوتاهی در استفاده از نردبانهای محافظ دلیل اصلی سقوط از سکوهای کار داربست است. سازندگان داربستهای قابدار,اجزای نردبانهای محافظ را نیز عرضه می کنند و این اجزا را می توان به قابهای داربست متصل کرد. این اجزا شامل پایه هایی است که مستقیما بر روی پینهای اتصال قرار گرفته و قیدهای افقی نرده ی محافظ با استفاده از مهره های گوشواره دار یا خروسکی متصل می شوند. مواردی که نرده های محافظ سازنده در دسترس نیست نرده های محافظ را می توان ازالوار یا لوله و بست ساخت. اکثر سازندگان برای اتصال سریع و اسان تخته های پاخور به پایه های لوله ای استاندارد روی قابها یا پایه های نرده ی محافظ,گیره ی مخصوص تخته یپاخور عرضه می کنند.  

خطرهای معمول در مورد دستکهای جانبی

• قلابهای خمیده یا تغییر شکل داده ای که امکان لغزش انهااز روی قاب در زیر بار وجود دارد.
• قلابهای خمیده ی برگردانده شده به حالت اول که دچار ترک خوردگی در فلز یا جوش می شوند و در نتیجه در زیر بار شکسته می شوند.
• دستکهای دستساز با طراحی و ساخت ضعیف که برای تحمل بر بسیار سست بوده یا برای نگهداری دو تخته الوار اندازه ی صحیحی ندارند.
• کوتاهی در بازرسی دستکها در زمان بر پایی جهت طمینان از سالم بودن انها.
• کوتاهی در استفاده از تخته الوارهایی با دو بست زیرین در هر انتها

 

مزایا استفاده از سیستم داربست پیش‌ساخته زودبست عبارتند از :

1. قابلیت تطابق با انواع فرم نما از قبیل پیش آمدگی و پس رفتگی‌ها …
2. وجود پایه‌های قابل رگلاژ جهت همترازی در سطوح شیبدار و غیر‌یکنواخت
3. قابلیت باز شدگی دهانه‌ها با استفاده از خرپاها جهت عبور وسایل نقلیه
4. قابلیت اضافه‌شدن شیت‌ها با زوایای مناسب جهت جلوگیری از سقوط اجسام به پایین
5. وجود پلت فرم‌های ضد لغزش در تمامی ترازهای نما جهت تردد ایمن
6. نصب هندریل در تمامی ترازها و تخته پاخور جهت جلوگیری از سقوط